Het adviesrapport 'Geen tweederangsburgers' bevat diverse aanbevelingen over de kwaliteit van de huisvesting van arbeidsmigranten. De meest in het oog springende stond al in het advies dat hetzelfde aanjaagteam onder leiding van Emile Roemer eerder in 2020 uitbracht in reactie op de Corona-crisis: zorg dat iedereen de beschikking krijgt over een eigen afsluitbare kamer, behalve in de situatie dat samenwonenden er zelf uitdrukkelijk voor kiezen om een kamer te delen.
De aanbevelingen van het aanjaagteam
Het rapport kwam met een heldere lijn voor de verbetering van de kwaliteit en de weg waarlangs dat gerealiseerd moet worden: “Om de kwaliteit van huisvesting te verhogen adviseert het aanjaagteam om de eisen van de bestaande keurmerken Agrarisch Keurmerk Flexwonen (AKF) en Stichting Normering Flexwonen (SNF) aan te scherpen en te integreren. Daarbij moet worden uitgegaan van één persoon per slaapkamer en minimaal 15 vierkante meter leefoppervlakte per persoon. Deze eisen zouden ook onderdeel moeten gaan uitmaken van het certificeringssysteem voor uitzendbureaus. Bestaande huisvestingslocaties moeten een redelijke termijn krijgen om de transformatie naar de nieuwe norm te laten plaatsvinden.”
Naast deze kwaliteitseis gaf het aanjaagteam nog drie aanbevelingen die daar direct verband mee houden:
- Gemeenten moeten meer sturingsmogelijkheden krijgen om tegen misstanden op te kunnen treden. Het aanjaagteam stelt daarom een verhuurdersvergunning voor waarmee gemeenten eisen kunnen stellen aan de verhuurder van een woning.
- Gemeenten en provincies moeten zich inzetten voor het realiseren van méér huisvesting van internationale werknemers. Rijk en provincies zouden afspraken moeten maken over deze huisvesting als onderdeel van de landelijke woningbouwopgave.
- Om de afhankelijkheid van arbeidsmigranten van hun werkgever in te perken, adviseert het aanjaagteam om arbeidscontracten en huurcontracten te ontkoppelen. Arbeidsmigranten moeten altijd een zelfstandig huurcontract krijgen, met een opzegtermijn voor de verhuurder van minimaal één maand. Bij een verblijf korter dan vier maanden, kan dat een huurcontract ‘naar zijn aard van korte duur’ zijn. Bij een langer verblijf, zou het een tijdelijk huurcontract moeten zijn, waarvoor huurbescherming en huurprijsbescherming bestaat.
Na de publicatie van het advies is een interdepartementaal programma arbeidsmigranten gestart dat uitwerking geeft aan de verschillende adviezen van het aanjaagteam. Tegelijkertijd hebben de besturen van SNF en AKF in eigen kring en in onderling overleg gekeken hoe zij uitvoering aan de adviezen kunnen geven.
Dat verbetering van de kwaliteit van de huisvesting hand in hand moet gaan met het realiseren van (veel) méér huisvesting blijkt pijnlijk uit het rapport van het Expertisecentrum Flexwonen dat liet zien dat de beweging naar één persoon per kamer betekent dat er ca. 156.000 kamers extra beschikbaar moeten komen.
Meer informatie:
Rapport ‘Geen tweederangsburgers’
Jaarrapportage Arbeidsmigranten 2022
Volume effecten kwaliteitsverbetering huisvesting
Notitie huisvesting arbeidsmigranten
Wet goed verhuurderschap
Vanaf 1 juli 2023 is de Wet goed verhuurderschap van kracht. Deze wet geeft gemeenten meer mogelijkheden om ongewenst verhuurgedrag, zoals woondiscriminatie, intimidatie, onredelijke servicekosten en een te hoge borg tegen te gaan. Met een verhuurvergunning kunnen aanvullende eisen aan verhuurders worden gesteld zoals een eerlijke huurprijs en tijdig onderhoud van de woonruimte.
Ook zijn er specifieke regels in de wet opgenomen waardoor de huisvesting van arbeidsmigranten wordt verbeterd. Zo moet de huurovereenkomst apart van de arbeidsovereenkomst worden vastgelegd en moet de verhuurder de arbeidsmigrant informeren in een taal waaraan de arbeidsmigrant de voorkeur geeft.
Verder kunnen gemeenten voor de verhuur van een verblijfsruimte aan arbeidsmigranten een verhuurvergunning instellen. Daarbij kunnen voorwaarden gesteld worden over het maximum aantal personen per kamer, voorzieningen voor hygiëne en voorzieningen voor het bewaren en bereiden van voedsel.
Tenslotte moet iedere gemeente vanaf 1 januari 2024 een meldpunt hebben voor klachten over ongewenst verhuurgedrag. De gemeente kan naar aanleiding van een melding tot handhaving overgaan.
Meer informatie
Introductie van de wet goed verhuurderschap per 1 juli 2023
Uitleg van de wet in meerdere talen
De rol van de keurmerken
De keurmerken SNF en AKF bestaan al sinds 2013 resp. 2019. Het SNF keurmerk kwam voort uit de Nationale Verklaring Tijdelijke huisvesting arbeidsmigranten die al 2012 is ondertekend door een groot aantal partijen, nadat een parlementair onderzoek had laten zien dat er veel mis was met zowel de werk- als de woonomstandigheden van arbeidsmigranten. De ondertekenaars spraken onder meer af om normen voor goede huisvesting in CAO’s en in certificering vast te leggen. In 2019 nam LTO het initiatief voor een apart keurmerk voor de agrarische sector.
Een belangrijke reden waarom een keurmerk nodig was lag er in dat huisvesting van arbeidsmigranten voor een groot deel in de vorm van logies plaatsvond. Voor woonruimte zijn normen voor gebruik, zoals een minimale oppervlakte per persoon, vastgelegd in het Bouwbesluit. Voor logies kende het Bouwbesluit wel strenge regels voor zaken als brandveiligheid, maar nauwelijks voor het gebruik. Het SNF keurmerk legde wel zo’n bodem in de gebruikskwaliteit, o.a. voor een minimale oppervlakte, de hoeveelheid sanitaire- en kookvoorzieningen, daglichttoetreding en de beschikbaarhei van bergruimte. AKF doet dat ook; de verschillen met SNF hebben vooral te maken met specifieke seizoengebonden arbeid op agrarische bedrijven.
In de loop van de tijd zijn normen over wat een acceptabele kwaliteit is sneller veranderd dan de keurmerken kunnen bijhouden. Zo stelt het advies van het aanjaagteam een minimale oppervlakte per persoon van 15 m² voor, waar de norm van SNF nog op 10 m² ligt. Ook vindt het aanjaagteam het bestaan van twee keurmerken onnodig verwarrend. Beide keurmerken hebben inmiddels aangegeven aan een fusie en één geïntegreerde normenset te werken, die waarschijnlijk in 2024 vorm zullen krijgen. SNF heeft inmiddels al besloten tot een jaarlijkse controle van 100% van alle bedrijven over te gaan, waar dat eerst nog een ruime steekproef betrof. Ook alle huisvesting in Duitsland en België zal vanaf 1 januari 2024 geïnspecteerd worden. Slaapvertrekken voor meer dan 2 personen zijn met ingang van 1 januari 2025 niet meer toegestaan en vooruitlopend daarop zijn in 2024 stapelbedden niet meer toegestaan.
Meer informatie
Overeenkomsten en verschillen tussen AKF en SNF
Acties en reacties vanuit de uitzendbranche
ABU presenteert plan veilig werken en verblijven
NBBU – column voorzitter Brigitte van der Burg
Frank van Gool – neem de regie om huisvestingstekort op te lossen
Tradiro: huisvesting arbeidsmigranten is geen verdienmodel
reactie ABU op modernisering van het WWSO