Arbeidsmigranten, studenten, statushouders, gescheiden mensen, jongeren, uitstromers uit een GGZ-instelling. Allemaal mensen die met spoed een betaalbare, tijdelijke woonruimte zoeken. Om aan deze groeiende vraag te voldoen, gaan steeds meer gemeenten op zoek naar nieuwe, flexibele woonvormen. Maar hoe pak je dat aan? Welke opties zijn er? Waar moet je op letten als het bijvoorbeeld gaat om vergunningen, bestemmingsplannen of de omwonenden?
Over dit soort vragen gaat het congres ‘Flexwonen in Gelderland’, dat provincie Gelderland, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, het Expertisecentrum Flexwonen en Platform31 op 21 februari 2019 organiseren in het Huis der Provincie in Arnhem. Onder de 240 deelnemers zijn onder andere bestuurders van woningcorporaties, wethouders, spoedzoekers en pioniers op het gebied van flexwonen. Ook Josan Meijers, gedeputeerde Wonen van provincie Gelderland is aanwezig. “Een goede en veilige plek om te wonen en te leven. Dat is een basisbehoefte. Dat geldt al helemaal voor mensen die door allerlei omstandigheden in een vervelende en stressvolle situatie zijn gekomen, of die tijdelijk ver van familie en vrienden zijn. Het gaat om een grote groep, groter dan we vaak denken! Zo’n 10 % van de woningzoekenden is op zoek naar snel beschikbare, tijdelijke woonruimte. De opgave is groot, daarom organiseren wij dit jaar het congres ‘Flexwonen in Gelderland’.”
Workshops
Dagvoorzitter Marjet Rutten opent het congres met een filmpje over flexwonen in Nunspeet. Daarna gaan de deelnemers zelf aan de slag in tien verschillende workshops met thema’s als ‘De maatschappelijke effecten van flexwonen’, ‘Flexwonen: kans voor niet-vitale vakantieparken?’ ‘Snelle oplossingen voor spoedzoekers: pauzewoningen en tiny houses’ en ‘Shortstay oplossingen voor arbeidsmigranten’. De deelnemers gaan met elkaar in gesprek en wisselen ervaringen uit. Een deelnemer vertelt: “Het was nuttig om ervaringen van andere gemeenten te horen. Wat ik in ieder geval heb opgestoken is dat het belangrijk is om eerst het aantal spoedzoekers en de doelgroepen in je eigen gemeente in kaart te brengen. Elke gemeente is anders en ook niet elke doelgroep is even geschikt voor het concept flexwonen.”
Lunch, projecten en kunst
Na de workshops is het tijd voor de lunch en de projectenmarkt. Met een broodje in de hand lopen de deelnemers een rondje langs zes organisaties die hun projecten op het gebied van flexwonen laten zien. Ook is er speciaal voor dit congres een kunsttentoonstelling ingericht: Here & Elswhere. Provincie Gelderland toont kunstwerken uit haar kunstcollectie die een link met het thema wonen en (t)huis hebben. Het middagprogramma is plenair. Rutten vraagt steeds een ander groepje mensen op het podium met wie zij in gesprek gaat. Als eerste is het de beurt aan twee spoedzoekers: Iris en Richard. Aan de hand van vragen van Rutten vertellen zij hun verhaal.
Tussen wal en schip
Zo vertelt Richard dat zijn huwelijk in 2017 na 25 jaar stukliep. Hij moest met spoed op zoek naar woonruimte: “In het begin logeerde ik bij familie en vrienden, alleen was dat nooit voor lang. Ik heb ook in de daklozenopvang geslapen, maar dat was geen succes. Ik sliep tussen de verslaafden en mensen met criminele problemen en voelde me daar totaal niet op m’n plek. Toen heb ik voor 500 euro een oude Suzuki Swift gekocht, waar ik ruim negen maanden opgevouwen in heb geslapen. Ik takelde steeds verder af, zowel lichamelijk als psychisch.” De urgentieaanvragen van Richard bij de woningstichting zijn twee keer afgewezen, zelfs met een verklaring van z’n psycholoog erbij. Uiteindelijk mocht Richard bij een vriend op de camping logeren. “Via hem kreeg ik een tijdelijke studio bij Welkom 0318 in Veenendaal. Een geschenk uit de hemel.”
Pilotstudies
Na het ingrijpende verhaal van Richard is het tijd voor een gesprek over pilotstudies. Aart de Kruijf, wethouder van gemeente Barneveld, vertelt bijvoorbeeld over het project Lijsterhof, waarin 22 tijdelijke woningen voor statushouders zijn gerealiseerd in het centrum van Barneveld. De sprekers benadrukken dat het belangrijk is om de omwonenden vanaf het begin te betrekken, gebruik te maken van bestaande kennis en ervaring en een goede mix van bewoners te maken, zeker bij grotere projecten. Wim Reedijk van het Expertisecentrum Flexwonen geeft het belang aan van de focus op een brede doelgroep. ‘Een gemengde doelgroep is leuker en vergroot de kans op communityvorming, zoals in projecten met jongeren en vergunninghouders. Daarnaast verkleint de focus op een brede doelgroep het risicio op leegstand dus biedt het mengen van spoedzoekers ook explotatietechnische voordelen’. Frank Wassenberg van Platform31 adviseert de zaal om vooral de handreiking ‘Aan de slag met flexwonen’ te downloaden, zodat niet iedereen opnieuw het wiel hoeft uit te vinden. Daarna betreden twee bestuurders van een woningstichting en twee wethouders het podium. Zij vertellen over hun samenwerking bij het realiseren van tiny houses, zowel in Arnhem als in Harderwijk. Belangrijkste les: “Zoek elkaar op want corporaties en gemeenten zijn bondgenoten.”
Nieuwe huisvesters
Naast woningcorporaties en gemeenten houden ook private marktpartijen zich bezig met flexwonen. Zo vertelt Cora van de Bovenkamp over haar initiatief Welkom. Daarvoor toverde ze een kantoorpand In Veenendaal om in 81 studio’s en gezinsappartementen voor spoedzoekers. Er is intern begeleiding beschikbaar, zoals budgetcoaching, hulp bij het vinden van werk of lichte zorgbegeleiding. Van de Bovenkamp: “We willen minimaal 25 van dit soort concepten in Nederland oprichten. Er zijn zoveel spoedzoekers voor wie geen andere oplossing is. Die groep willen we helpen. Wel hebben we gemerkt dat er vaak sprake is van financiële problemen, dus het zou fijn zijn als al aan de voorkant naar de financiën wordt gekeken. En dat er dus bijvoorbeeld sneller een uitkering wordt toegekend.”
Flextafette
De laatste groep gaat in gesprek over stimulerend beleid. De vier sprekers, Edward Stigter, directeur VNG en Marja Appelman, directeur Woningmarkt ministerie van BZK en Arjen Jongstra bestuurslid Aedes, zijn het er allemaal over eens: het draait om samenwerking, kennisdeling en vooral actie. Of zoals Josan Meijers zegt: “De vraag is niet óf we met flexwonen aan de slag gaan, maar hoe. Ik denk dat de provincie hierin een verbindende rol kan spelen en de gemeenten kan helpen met het creëren van totaalovezicht.” Het slotonderdeel van het plenaire programma is de flextafette. In juni 2018 organiseerde provincie Zuid-Holland het eerste congres Flexwonen en daarna was het de beurt aan provincie Gelderland. Vandaag draagt Josan Meijers het stokje van de flextafette over aan Wietse Douwes, beleidsadviseur Wonen en stedelijk gebied van provincie Overijssel. Douwes: ‘Ook in onze provincie speelt het vraagstuk van de spoedzoekers. Wij gaan ons samen met het Expertisecentrum Flexwonen, Platform31 en het ministerie van BZK beraden op een passende aanpak. U hoort nog van ons’.
Meer informatie:
- Samen met flexwonen aan de slag! – blog Josan Meijers
- Film Flexwonen in Nunspeet
- Handreiking Aan de slag met flexwonen
- Dwarsdoorsnede van het flexwonen
- Publicatie 10 spoedzoekers aan het woord
- Praktijkvoorbeeldenkaart Flexwonen
- Impressie Flexwonen in Zuid-Holland
Workshops