Migratie roept veel emoties op. Zie de val van het kabinet; maar ook bij de initiatie van nieuwe huisvestingslocaties; en ook in de aanloop naar de Tweede Kamer verkiezingen was migratie een belangrijk onderwerp. Tijdens de komende kabinetsformatie zal migratie ook tot veel discussies leiden: grenzen open of dicht.
Jaap Uijlenbroek, CEO Lento.eu, voormalig leidinggevende van het adviesteam ‘geen Tweederangsburgers’
Migratie is een breed begrip. Het gaat over alle vormen van nieuwkomers in Nederland: vluchtelingen, gezinshereniging, kennismigratie (studenten) en arbeidsmigratie. Voor de arbeidsmigratie is het belangrijk om onderscheid te maken tussen mensen met een EU-paspoort en mensen van buiten de EU (die hebben een tewerkstellingsvergunning nodig). In De Staat van Migratie 2023 is een overzicht opgenomen van alle soorten migratie en om hoeveel personen het gaat. Bijvoorbeeld: in 2022 zijn 12.950 tewerkstellingsvergunningen afgegeven (pg. 40), in 2021 verbleven 474.000 EU-burgers met een leeftijd tussen 20 en 64 jaar (beroepsbevolking) in Nederland (pg. 54).
Krapte arbeidsmarkt
Nederland staat voor grote uitdagingen die een groot beroep doen op arbeidskrachten. Zo is er tot 2038 een tekort van grofweg 390.000 woningen (zie Het statistisch woningtekort nader uitgelegd). Er moet bijgebouwd worden en daar zijn arbeidskrachten voor nodig. Deze arbeidskrachten zijn onvoldoende beschikbaar in Nederland: de krapte op de arbeidsmarkt zal blijven, mede als gevolg van demografische ontwikkelingen (vergrijzing leidt tot minder arbeidskrachten en een groter beroep op bijvoorbeeld zorg). Daarnaast vragen de energietransitie en de omslag naar een duurzame economie om meer arbeidskrachten.
In de verkiezingsprogramma’s voor de Tweede Kamer verkiezingen hebben meerdere partijen aangegeven de migratie af te remmen èn tegelijkertijd het woningtekort op te lossen èn de energietransitie te versnellen. Dus met minder mensen, meer werk. Dat lijkt op tegelijkertijd remmen en gasgeven: je komt niet vooruit en je auto gaat stuk. Partijen zijn blijkbaar vergeten waar Den Haag wel en niet over gaat: wel over arbeidsmigratie van buiten de EU; niet over arbeidsmigratie binnen de EU.
Concurrentie om EU-arbeidsmigrant
EU-burgers hebben het recht om naar een andere lidstaat te verhuizen om daar te werken, te studeren of te verblijven: de door de EU-verdragen toegekende fundamentele rechten op ‘vrij verkeer van personen, diensten en werknemers’. En dat is maar goed ook omdat deze EU-arbeidsmigranten hard nodig zijn om de woningbouwopgave en de energietransitie te realiseren.
De hierboven geschetste ontwikkelingen zijn er ook in andere EU-landen: spanning op de arbeidsmarkt, demografische ontwikkelingen en de energietransitie. Alle EU-landen vissen in dezelfde vijver naar EU-arbeidskrachten. De concurrentie om de EU-arbeidsmigrant zal alleen maar toenemen. Het gaat dan niet alleen om concurrentie op loon, maar ook om concurrentie op goede arbeidsomstandigheden, kwalitatieve huisvesting en in het algemeen goede levensomstandigheden.
Het advies ‘Geen tweederangsburgers’ van Emile Roemer laat zien hoe de positie van de arbeidsmigrant moet verbeteren: o.a. kwalitatieve huisvesting die los staat van de arbeidssituatie (wonen en werken scheiden), waarover de arbeidsmigrant zelf de regie heeft (zoals iedereen in Nederland). Het kabinet heeft het advies Roemer overgenomen en al enkele wetwijzingen doorgevoerd (Wet goed verhuurderschap) en wetgeving in voorbereiding over het toelatingsstelsel voor uitzendbureaus (Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten).
Aantrekkelijke vestigingsklimaat
Maar marktpartijen zullen ook in de praktijk beter moeten zorgen voor de arbeidsmigrant, waar goede huisvesting een belangrijk onderdeel van is. Je wilt als arbeidsmigrant voordat je vertrekt weten waar je gaat wonen. Dat kan heel goed via internet en daarom is in het verlengde van het Roemer-advies lento.eu opgericht. Lento.eu is een internetplatform dat vraag en aanbod voor flexhuisvesting bij elkaar brengt. Lento helpt huisvesters en uitzenders om aan de complexe wetgeving te voldoen: scheiden van wonen en werken, transparantie over de huisvesting en eigen regie voor de arbeidsmigrant over de huisvesting: voordat je vertrekt uit je thuisland is de huisvesting contractueel geregeld en weet je tegen welke kosten je waar komt te wonen.
Om de vele opgaven waar Nederland voor staat te kunnen realiseren is het belangrijk dat Nederland aantrekkelijk blijft op de Europese arbeidsmarkt. Goede huisvesting is daarvan een belangrijk onderdeel, maar ook dat de arbeidsmigrant erop kan vertrouwen dat het allemaal goed is geregeld. De overheid past daartoe de wetten aan in opvolging van het advies Roemer. Lento.eu maakt het voor marktpartijen makkelijk om daaraan te voldoen.
Zie ook andere columns op deze website
- ‘Nieuwe visie op arbeidsmigratie is cruciaal’, Ingrid Thijssen, voorzitter VNO-NCW
- ‘Waarom weerstand vaak juridisering wordt’ Stavros Zouridis, hoogleraar Bestuurskunde aan de Tilburg University
- ‘Het kan alleen goed gaan met Nederland, als het met iedereen goed gaat‘, Karien van Gennip, minister van SZW
- ‘Verkeerd signaal‘, Wim Reedijk, Expertisecentrum Flexwonen
- ‘Omzien naar arbeidsmigranten’, door Bregje Mollee, adjunct-directeur ABU
- Meer huisvesting arbeidsmigranten een probleem? Het is juist een oplossing!’, door Anne Deelen, Belangenbehartiger VNO-NCW Brabant Zeeland
- Supertrots’, door Anne Koning, gedeputeerde Zuid-Holland
- ‘Stoelendans en klapstoeltjes’, door Erik Dannenberg voorzitter Divosa, de vereniging van gemeentelijke directeuren in het sociaal domein
- ‘Worden we wakker in Nederland?’ door Ria Stienen, HR-Director Netherlands, XPO Logistics
- ‘Waken voor dubbele moraal‘ door Jurriën Koops, directeur Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU)
- ‘5 voor 12 voor arbeidsmigratie’ door Erik van Merrienboer, gedeputeerde Ruimte en Wonen, provincie Noord-Brabant
- ‘Samen met Flexwonen aan de slag!’, door Josan Meijers, gedeputeerde Wonen Provincie Gelderland
- ‘Arbeidsmigranten verdienen geen NIMBY-houding’, door Ronald Bakker, wethouder Waalwijk
- ‘Arbeidsmigranten in de Nationale woonagenda; en nu verder…’ door Wim Reedijk, Expertisecentrum Flexwonen
- Oplossing EU gaat niet ver genoeg’, door Frank van Gool, CEO van OTTO Work Force
- ‘Permanente vraag naar tijdelijke wonen’, door Dirk Jan van der Zeep, bestuursvoorzitter Portaal
- ‘Alles is veranderd behalve onze woonwijken, een nieuwe flexibele woningvoorraad is nodig’. Door Floris Alkemade, Rijksbouwmeester
- Alles flex? Door Yasin Torunoglu, Wethouder van Wonen, Wijken en Burgerparticipatie, gemeente Eindhoven
- Internationale migratie en de noodzaak van een flexibele woningvoorraad. Door Godfried Engbersen, Hoogleraar sociologie EUR/lid WRR
- Flexwonen… we flexen wat af!. Door Jan Latten, Hoogleraar sociale demografie aan de Universiteit van Amsterdam, hoofddemograaf Centraal Bureau voor de Statistiek
- Arbeidsmigratie is natuurlijk voor Limburg. Door Patrick van der Broeck, gedeputeerde Provincie Limburg