Actieagenda resultaat Zeeuws congres Flexwonen, 3 december 2019

Middagsessie onder leiding van Wyanda Schop (provincie Zeeland)

In een volle zaal wordt gestart met een animatie van het ministerie van Binnenlandse Zaken over flexwonen, zodat alle deelnemers een goed beeld hebben van wat dit onderwerp inhoudt. In een tweede filmpje staat de huisvesting van De Jager Detachering in Hoedekenskerke centraal. Hieruit blijkt dat goede, middelgrote huisvesting voor buitenlandse werknemers goed mogelijk is in een dorp indien de gemeente en ontwikkelaar samenwerken en er goede afstemming is met de dorpsbewoners.

Middagvoorzitter Wyanda Schop bevraagt deelnemers en organisatoren (Provincie Zeeland, Expertisecentrum Flexwonen, Platform31 en het ministerie van BZK) over de aanleiding voor het congres en hun verwachtingen. Aanleiding is:

• de behoefte aan huisvesting voor tijdelijk en/of buitenlands personeel in Zeeland nu en in de toekomst. Werkgevers geven aan dat er een gebrek is aan voldoende en goede huisvesting en dat er een gestage groei van ‘nieuwe Zeeuwen’ in de nabije toekomst wordt verwacht;
• de wens van overheden de Zeeuwse woningmarkt in evenwicht te brengen, zodat het aanbod van woningen (in omvang en kwaliteit) aansluit op de behoefte.

Flexwonen kan een oplossing bieden voor bestaande knelpunten en ontwikkelingen die op de provincie afkomen. Met dit congres willen de provincie en haar partners een impuls gegeven aan flexwonen in Zeeland. Flexwonen kan daarbij -naast de bestaande huur- en koopsector- dienen als aanvullende schil op de woningmarkt. Tijdens 7 parallelsessies gaan deelnemers met elkaar in gesprek over diverse praktijkvoorbeelden van flexwonen. Die sessies zijn:

1. Flexwonen en zorgdoelgroepen, presentatie>
2. Verplaatsbare woningen: snel, flexibel en circulair, presentatie tiny houses> en presentatie Casco Totaal>
3. Flexwonen: kans voor niet-vitale vakantieparken, presentatie>
4. Huisvesting spoedzoekers:  inspirerende praktijkvoorbeelden, presentatie>
5. Short stay huisvesting als dealbreaker of oplossing? presentatie Kennedy West Vastgoed en presentatie Homeflex>
6. Het belang van een goed gemeentelijk beleidskader huisvesting arbeidsmigranten, presentatie>
7. De nieuwe Zeeuw, en (een introductie op versnellingskamers) flexwonen, presentatie>

een impressie van de parallelsessies kunt u hier vinden>

Avondsessie met bestuurlijke insteek onder leiding van Marjet Rutten

De avond opent met een herhaling van de animatiefilm voor de nieuw ingestroomde deelnemers. Doel van de avond is drie concrete acties te benoemen waar de provincie mee aan de slag kan. Daartoe deelt Marjet de oogst uit de parallelsessies en toont ze 8 voorgestelde acties die in de loop van de avond nog aangevuld kunnen worden. De oogst uit de parallelsessies:

1. Voor sommige zorgdoelgroepen is flexwonen een prima oplossing, maar het is wel maatwerk.
2. Verplaatsbare woningen bieden Zeeland extra voordelen door verwachte krimp of onzekerheid over toekomstige bevolkingsontwikkeling.
3. Niet-vitale vakantieparken kunnen onder voorwaarden prima worden ingezet voor flexwonen.
4. Er is een breed palet aan oplossingen voor flexwonen beschikbaar. Er is altijd een vorm te vinden die past.
5. Goede short stay huisvesting voor buitenlandse werknemers is mogelijk en helpt knelpunten in de woningmarkt op te lossen.
6. Een goed beleidskader is geen keurslijf, maar schept duidelijkheid. Dat bespaart kosten voor zowel overheid als markt. We moeten het wel mèt elkaar doen.

In gesprek met Jo-Annes de Bat (gedeputeerde provincie Zeeland)  economie en arbeidsmarkt

We maken in Zeeland gebruik van veel flexibele arbeidskrachten. Deze mensen moeten ergens wonen. Goede huisvesting is een voorwaarde om deze mensen te kunnen werven. Het is deels een seizoensthema. In bepaalde perioden is het vraagstuk groter dan in andere perioden. De economie trekt aan. Er is dus meer werk te verzetten waarvoor we mensen van buiten Zeeland nodig hebben. Het gaat zowel om mensen uit het buitenland als mensen uit andere provincies. Wat is hiervoor nodig?

Ten eerste willen we Zeeland promoten als een plek waar je graag wilt werken. Ten tweede verdienen deze nieuwe Zeeuwen een warm welkom: goede woonruimte, wegwijs maken en invulling van hun vrije tijd, zodat ze zich thuis voelen en integreren. Ten derde moeten we dan ook zorgen voor goede en genoeg huisvestingsmogelijkheden. Vanuit de provincie willen we bevorderen dat regelgeving niet knelt en gemeenten oproepen hun beleid af te stemmen en te werken aan gemeenschappelijke beleidsregels. Hierbij moeten we rekening houden met diverse categorieën werknemers en dus ook diverse soorten huisvesting. Vandaag gaan we niet weg zonder dat er concrete acties zijn opgesteld. Iedereen is er klaar voor en nu gaan we het doen!

Vanuit de zaal wordt aangevuld dat de bal niet alleen bij gemeenten ligt, maar ook bij ontwikkelaars, dat eisen van een SNF-keurmerk in ieder geval een uniforme basiskwaliteit waarborgen en dat het niet alleen om ‘arbeidsmigranten’ gaat, maar ook om andere categorieën werknemers zoals expats.

In gesprek met ondernemers en impuls Zeeland

• Michel van Leuven, directeur Nouvall

Via zijn detacheringsbureau worden de mensen ingezet bij de petrochemische industrie. Deze mensen zijn HBO of universitair geschoold en komen zowel uit Europese landen als uit niet Europese landen. Een van de dingen waar ze tegenaan lopen is de huisvesting. Ze willen hier werken maar willen niet geconfronteerd worden met allerlei geregel. Nouvall regelt daarom de huisvesting zelf. Er is een tekort aan betaalbare huurwoningen. Als de huur meer dan € 1.500 per maand wordt haken mensen af. De mensen die ingezet worden, komen hier voor een langere tijd. Zij hebben behoefte aan gemeubileerde appartementen en die zijn slechts beperkt beschikbaar. Flexwonen in bijvoorbeeld tiny houses is slechts een tijdelijke oplossing, omdat werknemers later vaak gevolgd worden door de partner of het gezin.

• Ruud van Leest (Glastuinbouw Terneuzen)  

90% van de mensen in de glastuinbouw komt uit Oost Europa. Bijna iedereen wordt ingehuurd via uitzendbureaus. De verantwoording voor huisvesting ligt bij het uitzendbureau. De werknemers zijn gehuisvest in de dorpen en steden in Zeeuws-Vlaanderen. De inkomsten gaan veelal naar Polen. Het is voor de arbeidsmigranten goedkoper om met meerdere mensen een woning te bewonen. Steeds meer gezinnen komen uit Polen over. Een aantal daarvan blijft ook permanent in Nederland wonen. De glastuinbouwsector organiseert cursussen Nederlands voor hun buitenlandse werknemers, zodat ze zich binnen en buiten het  bedrijf goed verstaanbaar kunnen maken. De sector vindt het belangrijk dat de werknemers het naar hun zin hebben (een tevreden werknemer blijft hangen) en is in gesprek met de uitzendorganisaties om te weten wat er leeft.

• Albert Meiresonne (Invest in Zeeland)

Invest in Zeeland is een regionale ontwikkelingsmaatschappij. Doel is de dynamiek van de Zeeuwse economie te vergroten, nieuwe bedrijven naar Zeeland te trekken en bestaande bedrijven te behouden. Huisvesting is een essentieel thema. Als de huisvesting goed geregeld is, dan zie je dat het juiste talent wel komt. Dit kan als een olievlek werken.
Bedrijven geven aan dat als ze de mensen niet kunnen huisvesten ze zich sterk afvragen of ze in Zeeland blijven investeren of dat ze naar het buitenland gaan. Aan gemeenten, provincie, ontwikkelaars en investeerders doet Invest een appél: zoek elkaar op! Wil je relevant blijven voor bedrijven van buitenaf of de bedrijven die er zijn? Zorg er dan voor dat de huisvesting voor hun tijdelijke werknemers goed geregeld is. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid. Vanuit de zaal wordt aangedragen dat buitenlandse werknemers de weg naar woningcorporaties vaak niet weten te vinden. Hier ligt een verantwoordelijkheid voor werkgevers, maar ook worden corporaties uitgenodigd informatie voor buitenlandse werknemers aan te leveren die op de site van het Expatcenter Zeeland geplaatst kan worden.

Kwalitatief Woononderzoek Zeeland: behoefte huisvesting buitenlandse werknemers door Wim Eringfeld (Stec groep)

presentatie>

Stec heeft binnen het Kwalitatief Woononderzoek Zeeland onderzoek gedaan naar de behoefte aan huisvesting voor buitenlandse werknemers nu en in de toekomst. De uitkomsten van het deelonderzoek worden nu gepresenteerd. Het rapport is nog niet openbaar. De uitkomsten zijn gebaseerd op enquêtes onder werkgevers, diepte interviews met detacheringsbureaus en een modelmatige benadering. Van de bijna 500 benaderde bedrijven heeft 32% de enquête ingevuld. Er blijken grote verschillen tussen de regio’s in Zeeland voor wat betreft aantallen buitenlandse werknemers, verblijfsduur en huisvestingsvorm. Wat de regio’s wel gemeen hebben is dat ze alle te maken hebben met een groei in economie/arbeidsmarkt en een krimp in de werkzame bevolking. Er is dan ook een groei voorzien in arbeidskrachten van buiten Zeeland van ca 7.000 nu naar 9.500 tot 12.500 werknemers in 2029. Er is in die periode een aanvullende huisvestingsbehoefte voor minimaal 2.340 werknemers. Werkgevers geven aan dat de kwaliteit van de huisvesting inclusief voldoende privacy een belangrijk criterium wordt om voor een regio/werkgever te kiezen.

Dit is geen probleem van gemeenten afzonderlijk. Het is een regionaal probleem waar een eenduidig beleid voor moet worden gevoerd. Naar aanleiding van vragen uit de zaal wordt gemeld:

• Ondanks de afname van de werkzame bevolking in Zeeland neemt het aantal huishoudens niet af;
• Er is een fluctuatie in behoefte aan huisvesting voor tijdelijke werknemers, maar die verschilt per regio. Veel werknemers hoppen van de ene branche naar de andere gedurende het jaar.
• De gemiddelde wachttijd voor een woning in de sociale huursector bedraagt in Zeeland 9 maanden. Echter iedere dag wachten is er een te veel voor spoedzoekers. Het gaat dan ook om bijvoorbeeld mensen in scheiding, uitstromers uit de maatschappelijke opvang en starters.

Aan de slag met Flexwonen! In gesprek met Wim Reedijk (Expertisecentrum Flexwonen) en Frank Wassenberg (Platform31)

Er is een permanente behoefte aan snel beschikbare woonruimte bij spoedzoekers zoals studenten, personen uit GGZ-instellingen en tijdelijke werknemers. Dat zal in Nederland over ongeveer 1,5 miljoen mensen gaan. Flexwonen is tijdelijk wonen: een vorm van wonen waar je dolblij van bent als je er in kan, maar waarin je niet wilt blijven. Flexwonen was tot voor kort vooral iets voor de grote stad. Gemeenten hebben vaak geen goed beeld: ze onderschatten de behoefte en onderschatten de mogelijkheden. De praktijk leert dat als je aanbod creëert, de behoefte groter blijkt te zijn dan gedacht. Niets doen is ook een oplossing: spoedzoekers verdwijnen vanzelf naar de buren. Uiteindelijk heeft iedereen elkaar nodig, overheden en marktpartijen. Het is een kwestie van de eerste stap nemen en er is een flinke dosis creativiteit en positieve houding voor nodig. Flexwonen kan ook een tijdelijke oplossing zijn voor zogeheten ‘Boemerang Zeeuwen’.

In gesprek met gemeenten: Sem Stroosnijder (Vlissingen) en Jean Paul Hageman (Hulst)

De gemeente Vlissingen heeft beleid geformuleerd voor de huisvesting van (inter)nationale werknemers. Het beleid is er op gericht om verschillende woonvormen van goede kwaliteit een plek te geven en is onderdeel van het Vlissingse woonbeleid. Het beleid biedt ontwikkelaars een kans en genoeg handvatten voor iedere vraag. Sem Stroosnijder stelt dat dit beleid eenvoudig te kopiëren is naar andere gemeenten. Een goede samenwerking tussen overheid en arbeidsmarkt is van belang, zodat bij een aantrekkende arbeidsmarkt ook het wonen goed geregeld kan worden; voor hoog opgeleide krachten en mensen op de werkvloer. Nu is er te weinig zicht op aantallen (inter)nationale werknemers, omdat een belangrijk deel niet in geschreven is in de BRP. Sem vraagt om meer duidelijkheid en om experimenteerruimte om huisvesting voor deze doelgroep te realiseren.

In Hulst is men overgegaan tot actie om Zeeuws-Vlaanderen vitaal te houden. Er is met de woningcorporatie en Tragel (zorginstelling voor mensen met een verstandelijke beperking) gekeken wat de mogelijkheden zijn voor de werving en huisvesting van buitenlands personeel. Vanuit Valencia zijn er acht verpleegsters gekomen. Ze hebben in Spanje een taalcursus gekregen. Ze zijn in Hulst gekoppeld aan buddy’s. Er zullen er meer volgen. Het is de kunst om ze hier te houden. Er ligt een uitdaging voor heel Zeeland. Jean Paul Hageman verwacht dat in 2025 een werknemer kan kiezen uit vijf banen. Dat wil dus zeggen dat er vier buitenlandse werknemers moeten komen om de andere vier banen op te vullen. In Hulst ervaart men dat de druk op de woningmarkt vanuit België groot is. Starters worden verdrongen van de markt door sterk stijgende grondprijzen.

Speech stimuleringsaanpak Flexwonen door Martijn Schut (BZK)

Goedenavond allemaal,

Het doet me goed dat er zoveel aanwezigen zijn bij dit Zeeuws congres Flexwonen. Mooi en meer dan terecht deze interesse voor het onderwerp. Ik ben Martijn Schut, plaatsvervangend directeur Woningmarkt bij het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK). Prettig en betaalbaar wonen moet voor iedereen toegankelijk zijn. Met flexwonen kunnen we de diverse groepen spoedzoekers sneller een dak boven het hoofd bieden. Natuurlijk trekt flexwonen alleen de woningmarkt niet uit het slop, maar volgens mij zijn flexwoningen, naast reguliere huur- en koopwoningen, structureel nodig voor een toekomstbestendige woningmarkt die meebeweegt met de dynamiek van de huidige samenleving. Gelukkig denkt de minister van BZK daar ook zo over en heeft zij in mei van dit jaar een heel stimuleringspakket naar de Tweede Kamer gestuurd, waaronder een vrijstelling van de verhuurderheffing voor flexwoningen die per 1 januari 2020 ingaat.

Niet alleen in de overspannen gebieden biedt flexwonen een oplossing, maar juist ook voor de vraagstukken waar de provincie Zeeland voor staat. Want hoe behouden we de jongeren en studenten? En hoe zorgen we voor een warm welkom en een thuis voor arbeidsmigranten, al is het maar tijdelijk? Hoe zorgen we voor voldoende aanbod, maar voorkomen we een grote sloop opgave op termijn? Interessante vraagstukken die vooral om actie vragen. De tijd van doen is nu echt aangebroken. Om flexwonen zo goed mogelijk te stimuleren, werkt BZK nauw samen met provincies. Provincies kunnen lokale vraagstukken regionaliseren en regionale vraagstukken lokaal adresseren. Een ontzettend belangrijke schakelfunctie, omdat vraagstukken in elke provincie een ander karakter hebben. En dat vraagt om maatwerk.

In dit kader vind ik het een eer dat ik namens de minister bekend mag maken dat wij provincies een financiële impuls van € 250.000 geven om flexwonen verder te brengen. Hiermee kunnen provincies gemeenten en andere partijen ondersteunen met bijvoorbeeld procesondersteuning, onderzoek, het stimuleren van samenwerking, het verruimen van regelgeving of kennisondersteuning zoals hier op dit congres. We zien steeds meer lokale initiatieven van de grond komen op het gebied van flexibele huisvestingsvormen, zoals in de gemeenten Hoeksche Waard, Den Bosch en Purmerend. En ook u in Zeeland gaat aan de slag om flexwonen een boost te geven! Daar heb ik alle vertrouwen in.

Vanuit het Rijk bieden we samen met RVO ondersteuning aan lokale initiatieven via zogeheten versnellingskamers. Vanmiddag heeft u daar al een introductie op kunnen krijgen. Ik roep u als gemeenten vooral op om daar vervolg aan te geven samen met partijen als werkgevers, onderwijs- en zorginstellingen en met huisvesters de handen ineen te slaan, zodat er meer kwalitatieve huisvesting voor groepen zoals jongeren, studenten en arbeidsmigranten gerealiseerd kan worden. Aanmelden voor de versnellingskamers kan gemakkelijk door een mail te sturen naar flexwonen@minbzk.nl

In gesprek met Dick van der Velde (gedeputeerde provincie Zeeland) en Martijn Schut (BZK)

Terugkijkend op de bijeenkomst is Dick van der Velde blij met de uitkomsten en met het stimuleringsbudget van BZK. ‘Daar wordt vast een goede bestemming voor gevonden’. Centrale vraag is: ‘Hoe kunnen we de mensen met behoefte aan een tijdelijke woning hulp bieden? Hoe bieden we ze een oplossing waarbij ze zich goed voelen en waardoor ze ook permanent in Zeeland willen blijven?’ Dit is onderdeel van de woonopgave. Hierover zijn provincie en gemeenten in gesprek om deze goed vorm te geven.

Martijn Schut adviseert Zeeland zich te onderscheiden. ‘Investeerders kijken overal naar mogelijke plekken. Neem de huisvesting van werknemers direct mee bij vestiging van een nieuw bedrijf of uitbreiding van een bestaand bedrijf. Samenwerking is belangrijk.’ In dit verband wordt nog gewezen op de mogelijkheden van de pilots van het expertteam woningbouw (RVO). ‘In Zeeland worden twee pilots uitgevoerd en wordt er voor nog tweee complexe vraagstukken een pilot overwogen. Het expertteam helpt bij het zoeken naar een oplossing. Ook een versnellingskamer kan helpen een flexwonenproject van de grond te krijgen.’

Dick van der Velde is blij met deze uitslag met uitdagingen voor gemeenten, provincie en de markt.

Meer informatie

• Impressie Zeeuws congres flexwonen>
• Uitslag mentimeter quiz en acties>
• Informatie over Versnellingskamers en flexwonen-animatie>
• Handreiking Aan de slag met flexwonen>
• Dwarsdoorsnede van het flexwonen>
• Publicatie 10 spoedzoekers aan het woord>
• Praktijkvoorbeeldenkaart Flexwonen>
• Matchpoint Flexwonen>
• Contactpersoon provincie Zeeland is Welmoed Hollemans: flexwonen@zeeland.nl